Οι θεωρίες συνωμοσίας γύρω από μυστικοπαθείς ελίτ εξουσίας, που επιδιώκουν την παγκόσμια κυριαρχία, κατέχουν σημαντικό μέρος στη σύγχρονη φαντασία.... Οι απαρχές των ιδεών αυτών απαντώνται στα γραπτά του John Robison, ενός Σκοτσέζου μηχανικού, ο οποίος είχε υποστηρίξει ότι η Γαλλική Επανάσταση ήταν έργο μιας μυστικής μασονικής οργάνωσης, γνωστής ως Illuminati, γράφει ο Mike Jay στην ιστοσελίδα publicdomainreview.org.

Στις αρχές του 1797 ο John Robison ήταν ήδη πολύ γνωστός στη βρετανική επιστημονική κοινότητα.

Ήταν καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου για περισσότερα από 20 χρόνια, αυθεντία στα μαθηματικά και την οπτική, καθώς και ανώτερος επιστημονικός συνεργάτης στην τρίτη έκδοση της εγκυκλοπαίδειας Encyclopaedia Britannica.

Προς το τέλος της ίδιας χρονιάς η επαγγελματική του φήμη επισκιάστηκε από ένα βιβλίο, το οποίο ξεπέρασε σε πωλήσεις όσα είχε γράψει στο παρελθόν και το οποίο συνέχισε να προκαλεί κύματα αντιδράσεων για πολύ καιρό μετά.


Πορτρέτο του John Robison (1798) ζωγραφισμένο από τον Henry Raeburn

Ο τίτλος του ήταν «Proofs of a Conspiracy against all the Religions and Governments of Europe».

Σε αυτό υποστήριζε μια θεωρία, σύμφωνα με την οποία είχε στηθεί μια τεράστια συνωμοσία, ελεγχόμενη από μία συγκαλυμμένη μασονική οργάνωση, γνωστή ως «Illuminati», η οποία είχε ξεκινήσει μια διαδικασία υπονόμευσης όλων των θεσμών του πολιτισμένου κόσμου, τα οποία θα μετέτρεπε σε όργανα των μυστικών και άθεων σχεδίων της, που δεν ήταν άλλα από την τυραννία των μαζών κάτω από τον αόρατο έλεγχο αγνώστων, καθώς επίσης και μια νέα εποχή «σκοταδισμού».

Η πρώτη έκδοση ξεπούλησε μέσα σε λίγες μέρες. Ακολούθησαν πολλές επανεκδόσεις μέσα στη χρονιά, όχι μόνο στο Εδιμβούργο, αλλά και στο Λονδίνο, το Δουβλίνο και τη Νέα Υόρκη.

Ο Robison είχε καταφέρει να «χτυπήσει ένα νεύρο», δίνοντας απάντηση στα μεγάλα ερωτήματα της εποχής, όπως για παράδειγμα «τι ήταν αυτό που προκάλεσε τη Γαλλική Επανάσταση» και «τι ήταν αυτό που την καθοδηγούσε και οδήγησε στην αιματηρή και ταραχώδη πορεία της».

Πολλοί είχαν εντοπίσει τις ρίζες της επανάστασης στις ιδέες του Διαφωτισμού και σε προσωπικότητες όπως ο Βολταίρος, ο Ντιντερό και ο Κοντορσέ.

Αυτό που έλεγε ο Robison στο βιβλίο του ήταν, ότι όλοι αυτοί οι παράγοντες της επανάστασης ήταν πιόνια σε ένα πολύ μεγαλύτερο παιχνίδι, τα φιλόδοξα σχέδια του οποίου είχαν μόλις αρχίσει να γίνονται ορατά.

Η Γαλλική Επανάσταση, όπως όλα τα παγκόσμια γεγονότα πριν και μετά, ήταν γεμάτα από συνωμοσίες, οι οποίες «τρέφονταν» από την ταχύτητα με την οποία συνέβαιναν τα γεγονότα, τον πανικό εκείνων που εμπλέκονταν σε αυτά και τις περιορισμένες, διαθέσιμες πληροφορίες γύρω από αυτά.

Μέχρι το 1797 στη Μ. Βρετανία οι περισσότεροι πίστευαν ότι οι μυστικές οργανώσεις στην Ιρλανδία είχαν έρθει σε επαφή με το Ναπολέοντα και σχεδίαζαν να ανατρέψουν τη βρετανική κυβέρνηση και να εισβάλουν στην ηπειρωτική χώρα, αναφέρει ο αρθρογράφος.

Η δύναμη της αποκάλυψης του Robison έγκειτο στο γεγονός ότι προσδιόρισε ένα μόνο «πρωταγωνιστή», μια ενιαία ιδεολογία και μια ενιαία και γενική πλοκή που αποκρυστάλλωνε το χάος σε μια επική μάχη μεταξύ του καλού και κακού, η έκβαση της οποίας θα καθόριζε το μέλλον της παγκόσμιας πολιτικής.

Η θεωρία συνωμοσίας του Robison χρειαζόταν μια επιβλητική προσωπικότητα, ένα ρόλο για τον οποίο ο Adam Weishaupt, ιδρυτής του Βαυαρικού Τάγματος των Πεφωτισμένων (Bavarian Order of the Illuminati), φαινόταν ως μη κατάλληλος υποψήφιος.



Ιδεοληπτικός και αυταρχικός, ο Weishaupt δυσκολευόταν από την αρχή να προσελκύσει μέλη στη μυστική κοινωνία που είχε ιδρύσει, μέσα στην οποία τα μέλη έπρεπε να υιοθετούν ψευδώνυμα –τα οποία επέλεγε ο ίδιος- και να περνούν από διάφορα στάδια μύησης, προκειμένου να αναλάβουν ρόλους υποταγμένοι στη μεγαλοπρεπή, αλλά αόριστη σταυροφορία του για την παγκόσμια κυριαρχία.

Μετά το 1784 το Τάγμα απαγορεύτηκε από τον ηγεμόνα της Βαυαρίας και ο Weishaupt αυτοεξορίστηκε στην Gotha της κεντρικής Γερμανίας.

Ο Robison «είδε» στην ιστορία των Illuminati ένα πιο επεκτατικό και απειλητικό σχέδιο. Για τον ίδιο η μεσσιανική αποστολή του Weishaupt και οι εξωφρενικές δομές του Τάγματος υπαινίσσονταν μια πολύ μεγαλύτερη οργάνωση από αυτές που γνώριζε και η καταστολή της είχε προκαλέσει σάλο εντελώς δυσανάλογο προς τον κίνδυνο που αντιπροσώπευε.

Όμως όλα αυτά «βόλευαν» τη θεωρία συνωμοσίας που είχε αναπτύξει ο Robison. Επρόκειτο για ένα αόρατο ιστό γεγονότων, τα οποία είχαν καταπιεί τον κόσμο.



Δεν ήταν λίγοι οι φίλοι και συνάδελφοι επιστήμονες του Robison που ξαφνιάστηκαν (σε πολλές περιπτώσεις ντροπιάστηκαν) από τους ισχυρισμούς του που ανέπτυσσε το βιβλίο του «Proofs of a Conspiracy».

Παρότι το βιβλίο του έγινε bestseller, η θεωρία συνωμοσίας γύρω από τους Illuminati δε συγκίνησε τόσο τη φαντασία της βρετανικής πολιτικής, όσο στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Μόλις η Γαλλική Επανάσταση πέρασε στο παρελθόν μερικές συντηρητικές φωνές απέδωσαν το γεγονός αυτό στην ανώτερη βρετανική κοινή λογική, όμως στην πραγματικότητα η Βρετανία εκείνη την εποχή είχε να αντιμετωπίσει πολύ πιο σοβαρές απειλές και συνωμοσίες.

Μετά το θάνατο του Robison το 1805, ο συνάδελφός του στο Εδιμβούργο και πρωτοποριακός γεωλόγος John Playfair έγραψε ένα κείμενο, το οποίο εστίαζε περισσότερο στα επιστημονικά επιτεύγματα του Robison, ωστόσο δεν απέφυγε και μια αναφορά στο έργο που τον έκανε ευρύτερα γνωστό.

Η θεωρία συνωμοσίας των Illuminati έχει γίνει πια ένας σύγχρονος μύθος, σχολιάζει ο αρθρογράφος, τονίζοντας πως δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν πως «ακόμη και η πιο φωτισμένη δημοκρατία μπορεί να χειραγωγηθεί από κρυφά χέρια».