9000 στρέμματα καταλαμβάνει ο αρχαιολογικός χώρος της Νικόπολης που βρίσκεται στο νομό Πρέβεζας, στην ομώνυμη χερσόνησο της νοτιοδυτικής Ηπείρου.

Η πόλη ιδρύθηκε από τον Οκταβιανό, το 31 π.Χ., αμέσως μετά τη ναυμαχία του Ακτίου. Εδώ συγκατοίκησαν Αιτωλοί, Ακαρνάνες, Ηπειρώτες αλλά και Ιταλοί άποικοι που εγκαταστάθηκαν αμέσως στην πόλη. Ο χαρακτήρας της όμως παρέμεινε ελληνικός.

Λόγω της ιδιαίτερης μορφολογίας της περιοχής αλλά και της στρατηγικής θέσης που καταλάμβανε η Νικόπολη, αμέσως εξελίχθηκε σε σημαντικό επικοινωνιακό κόμβο που ένωνε την Ελλάδα με τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Η εμπορική δραστηριότητα της πόλης ήταν αξιοσημείωτη και ημέρες μεγάλης ακμής σημάδεψαν την ιστορία της. Η Νικόπολη ένωνε την ανατολή με τη δύση. Με λιμάνι στο Ιόνιο και στον Αμβρακικό κόλπο, έπαιξε πρωταρχικό ρόλο στην εποχή της και ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα της Παλαιάς Ηπείρου η οποία αποτελούσε επαρχία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Έτσι, οι κάτοικοι απολάμβαναν ιδιαίτερα προνόμια, τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά. Αργότερα, η Νικόπολη έγινε επισκοπική έδρα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι εδώ λειτουργούσε νομισματοκοπείο.

Από τις σημαντικότερες δραστηριότητες της αρχαίας πόλης ήταν η γιορτή των Ακτίων. Τα Άκτια διοργανώνονταν κάθε τέσσερα χρόνια και ήταν μεγαλόπρεποι αγώνες. Οι αθλητές συναγωνίζονταν στις ιπποδρομίες και σε άλλα ρωμαϊκά αθλήματα αλλά, χάρη στην ευρεία απήχηση της διοργάνωσης που είχε κρατήσει τον ελληνοπρεπή χαρακτήρα της, στα Άκτια διαγωνίζονταν και μουσικοί. Η πολιτιστική εμβέλεια των αγώνων ήταν μεγάλη στην εποχή της και η Νικόπολη ξεχώριζε.

Η παρακμή της πόλης ξεκίνησε σταδιακά κατά τον 3ο μ.Χ. αιώνα, ακολουθώντας τη γενικότερη πολιτική, οικονομική και κοινωνική κρίση της εποχής. Δυστυχώς όμως, η κατιούσα πορεία της επιδεινώθηκε από καταστροφικό σεισμό που έπληξε την πόλη. Ακολούθησαν βαρβαρικές εισβολές από αλεπάλληλα φύλα με πρώτους τους Γότθους. Το 395 η Νικόπολη καταλαμβάνεται και καταστρέφεται από τον Αλάριχο ενώ το 475 πέφτει στα χέρια των Βανδάλων. Το 551 οι Γότθοι εισβάλλουν εκ νέου στην πόλη οδηγώντας την σε οριστική παρακμή. Υπολογίζεται ότι στις αρχές του 10ου μ.Χ. αιώνα η Νικόπολη ερημώθηκε τελείως και έκτοτε σώζονται μόνο ερείπια.

Οι μελετητές και οι αρχαιολόγοι έχουν εξερευνήσει σχολαστικά την περιοχή κι έχουν αναδείξει τεκμήρια της ακμής της και πολύτιμα ιστορικά ευρήματα. Αρκετά από αυτά φυλάσσονται ήδη στο αρχαιολογικό μουσείο Νικοπόλεως. Στον αρχαιολογικό χώρο μπορείτε να δείτε το Ωδείο που κατασκευάστηκε τον 1ο αιώνα μ.Χ. και χρησιμοποιήθηκε μέχρι τα τέλη του 3ου μ.Χ. αιώνα, τις Βόρειες Θέρμες καθώς και το μνημείο του Αυγούστου που αναγέρθηκε κατ’ εντολή του Οκταβιανού Αύγουστου εις ανάμνηση της νίκης στο Άκτιο και αφιερώθηκε στον Άκτιο Απόλλωνα, στον πολεμικό Άρη και στον Ποσειδώνα, το θεό της θάλασσας. Περαιτέρω, εδώ βρίσκονται το ρωμαϊκό θέατρο του 1ου μ.Χ. αιώνα και το Νυμφαίο που ήταν κεντρικό σημείο ύδρευσης της πόλης αφού εδώ έφταναν τα νερά του ποταμού Λούρου.

Η Νικόπολη περιλαμβάνει και πολλά αξιόλογα χριστιανικά μνημεία. Σε αυτά συγκαταλέγονται η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου που είναι τρίκλιτη Βασιλική και χτίστηκε περίπου γύρω στο 560 μ.Χ., καθώς και πέντε ακόμα εκκλησίες. Όλες χτίστηκαν κατά τον 5ο – 6ο αιώνα μ.Χ. και είναι βασιλικού ρυθμού τρίκλιτες ενώ μόνο μια από αυτές είναι πεντάκλιτη. Παράλληλα, σώζεται το επισκοπείο, κτίριο που αξιοποιήθηκε ως επισκοπικό μέγαρο στους χριστιανικούς χρόνους αλλά που εκτιμάται ότι είχε ανεγερθεί αρκετά νωρίτερα, από τα ρωμαϊκά χρόνια. Εντύπωση προκαλεί η έπαυλη που χρονολογείται στα 450 μ.Χ. ενώ μέχρι σήμερα έχει διατηρηθεί μέρος της οχύρωσης της πόλης. Τα τείχη που διασώζονται ανοικοδομήθηκαν κατά τον 5ο ή το πολύ κατά τις αρχές του 6ου αιώνα, αφού σύμφωνα με τις πηγές αποσκοπούσαν στην προστασία της πόλης από τις βαρβαρικές επιδρομές των βαρβάρων που άφησαν τα ίχνη τους γύρω στα 475 μ.Χ. Κατόπιν, μέσα στα τείχη ανεγέρθηκαν οι εκκλησίες. Τα τείχη επισκευάστηκαν το 540 μ.Χ. στα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού.