Σταυρόπουλος Άκης: Οι πρώτες βοήθειες για τα ατυχήματα του καλοκαιριού

Οι τραυματισμοί, τα τσιμπήματα, οι αλλεργίες και οι τροφικές δηλητηριάσεις είναι πολύ συνηθισμένα προβλήματα του καλοκαιριού. Δείτε πως μπορείτε να τα αντιμετωπίσετε.

Αν στην οικογένειά σας έχετε παιδιά, το πρώτο που πρέπει να κάνετε πριν φύγετε για διακοπές, είναι να ελέγξετε στα βιβλιάριο υγείας τους, εάν έχουν κάνει όλα τα εμβόλια, συνιστά η παθολόγος, πρώην διευθύντρια ΕΣΥ Βασιλική Σιατερλή.

Αυτό του τετάνου, λ.χ., μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμο σε περίπτωση τραυματισμού, ενώ αυτό της ηπατίτιδας Α σωτήριο σε περίπτωση κατανάλωσης μολυσμένου φαγητού.

Στη συνέχεια, συμβουλευθείτε τον γιατρό σας για το φαρμακείο των διακοπών. Θα χρειασθείτε σίγουρα ένα αναλγητικό/αντιπυρετικό σιρόπι και αντίστοιχα χάπια για τους μεγάλους, υδατική κρέμα, κορτιζονούχο αλοιφή και αρκετά άλλα προϊόντα, ώστε να είστε έτοιμοι για όλα τα ενδεχόμενα.

Από κει και πέρα, αναλόγως με το πρόβλημα οι πρώτες βοήθειες είναι οι εξής:

* Για τα γδαρσίματα. Καθαρίστε την πληγή με φυσιολογικό ορό υπό αρκετή πίεση, ώστε να φύγουν τυχόν χώματα και ακαθαρσίες. Για να την απολυμάνετε, ρίξτε οξυζενέ (μαζί ή έπειτα από τον φυσιολογικό ορό).

Εναλλακτικά, μπορείτε να την πλύνετε με σαπούνι και νερό. Όταν ολοκληρωθεί ο καθαρισμός, βάλτε στο γδάρσιμο ιωδιούχο διάλυμα και αφήστε το τραύμα ανοιχτό. Ο καθαρισμός μπορεί να επαναληφθεί έπειτα από λίγες ώρες, αυτή τη φορά μόνο με ιωδιούχο διάλυμα.

* Για τα βαθιά κοψίματα και τραύματα. Ο καθαρισμός και η απολύμανση είναι όπως παραπάνω, αλλά αν τρέχει πολύ αίμα, μπορεί να χρειαστεί να πιέσετε το σημείο με μία γάζα για να ανακόψετε την ροή. Στη συνέχεια, δέστε το τραύμα σφιχτά (όχι όμως σε σημείο να προκαλεί πόνο).

Αν έχετε την αίσθηση πως είναι υπερβολικά βαθύ και χρειάζεται ράμματα, πηγαίνετε στο κέντρο υγείας ή στον γιατρό. Αν χρειάζεται να κάνετε αλλαγές στο τραύμα, προτιμήστε τις αντικολλητικές (βαζελινούχες) γάζες.

* Για τα κτυπήματα στο κεφάλι. Βεβαιωθείτε ότι ο τραυματίας έχει καλή επικοινωνία με το περιβάλλον (λ.χ. μιλάει και απαντάει σε απλές ερωτήσεις, αναπνέει όπως συνήθως, έχει καλό σφυγμό) και μετά φροντίστε το τραύμα στο κεφάλι όπως προαναφέρθηκε.

Βάλτε επίσης λίγα παγάκια σε μια πετσέτα και πιέστε ελαφρά το σημείο του κτυπήματος, για να περιοριστεί ο πόνος και το οίδημα. Αν ο τραυματίας ζαλίζεται ή νιώθει πως θέλει να κάνει έμετο, πρέπει να τον εξετάσει αμέσως ένας γιατρός.

* Για τα εγκαύματα. Αν το έγκαυμα είναι ήπιο (κοκκίνισμα, χωρίς φουσκάλες) και οφείλεται στον ήλιο και δεν έχετε πάρει μαζί σας ειδική καταπραϋντική κρέμα από το φαρμακείο, μοιραία θα καταφύγετε σε πρακτικές μεθόδους όπως η επάλειψη με γιαούρτι ή κομπρέσες με χαμομήλι.

Σε καμία περίπτωση, όμως, μην βάλετε πάνω βαζελίνη, βούτυρο, λάδι ή οτιδήποτε με λίπος ή πετρέλαιο (όλα εντείνουν την δερματική βλάβη από το έγκαυμα). Εξυπακούεται ότι η καμένη περιοχή χρειάζεται εφ’ εξής απόλυτη προστασία από τον ήλιο.

Αν το έγκαυμα οφείλεται σε άλλα αίτια (π.χ. καυτό νερό, σπίρτο) και δεν μοιάζει βαθύ, ρίξτε για αρκετή ώρα άφθονο, κρύο νερό (βρύσης ή από ένα μπουκάλι). Στη συνέχεια, ρίξτε ιωδιούχο διάλυμα ή ειδικό τζελ κατά των εγκαυμάτων. Στη διάρκεια του πρώτου 24ωρου από το έγκαυμα, μπορείτε να αλείφετε την περιοχή με το τζελ κάθε 2 ώρες.

Εάν το έγκαυμα μοιάζει βαθύ ή σας κάνει να ανησυχείτε, επικοινωνήστε με έναν γιατρό. Το ίδιο και αν το έγκαυμα είναι εκτεταμένο.

Εάν παρουσιαστούν φουσκάλες, μην τις σπάσετε γιατί μπορεί να μολυνθούν. Εάν ανοίξουν από μόνες τους, βάλτε τοπικά μια αντιμικροβιακή αλοιφή.

Εάν ο εγκαυματίας παρουσιάσει φαγούρα, πυρετό ή σοβαρό εξάνθημα, πρέπει να τον δει γιατρός.

* Για την αναφυλαξία. Εάν κάποιος είναι αλλεργικός, διατρέχει αυξημένο κίνδυνο αναφυλαξίας εάν εκτεθεί σε κάτι που τον πειράζει – όπως το τσίμπημα της σφήκας ή η κατανάλωση κάποιας αλλεργιογόνου τροφής.

Η αναφυλαξία εκδηλώνεται με έντονα συμπτώματα (κυρίως δερματικό εξάνθημα ή δύσπνοια), μέσα σε 15-30 λεπτά από την έκθεση στο αλλεργιογόνο. Για να την αποφύγετε, πρέπει να έχετε μαζί σας την ειδική ένεση αδρεναλίνης που χορηγεί ο γιατρός στους αλλεργικούς, κορτιζονούχο και αντισταμινικό φάρμακο (ο γιατρός σας θα σας πει ποια ακριβώς πρέπει να πάρετε μαζί και πώς να τα χρησιμοποιήσετε).

Μετά τις πρώτες βοήθειες, ο πάσχων πρέπει να μεταφερθεί στο πλησιέστερο νοσοκομείο ή κέντρο υγείας, διότι υπάρχει κίνδυνος υποτροπής.

* Για τη ρινορραγία. Αν «ανοίξει» η μύτη σας, σταθείτε όρθιοι και πιέστε την με τον δείκτη και τον αντίχειρα για 5-10 λεπτά (θα αναπνέετε από τη μύτη). Μπορείτε επίσης να βάλετε ένα σακουλάκι με λίγο πάγο στην βάση της μύτης (εκεί όπου ενώνεται με το μέτωπο).

Πηγαίνετε στον γιατρό αν η αιμορραγία διαρκεί πάνω από 20 λεπτά, είναι συνέπεια πτώσης ή τραυματισμού στο κεφάλι ή επαναλαμβάνεται.

* Για την θερμοπληξία. Αν εκδηλώσει κάποιος συμπτώματα θερμοπληξίας (ζάλη, ναυτία, μεγάλη εφίδρωση, ταχυπαλμία, υπόταση, ωχρότητα, χαμηλός πυρετός, πονοκέφαλος, κόπωση), μεταφέρτε τον σε σκιερό μέρος (αν γίνεται, κλιματιζόμενο), αφαιρέστε τα ρούχα του, ξαπλώστε τον με τα πόδια λίγο ανυψωμένα, δώστε του να πιει δροσερό νερό (αν έχει τις αισθήσεις του) και δροσίστε τον με κρύα επιθέματα.

Αν παρουσιάσει υψηλό πυρετό (από 39 και πάνω), λιποθυμήσει ή φαίνεται να τελεί σε σύγχυση, καλέστε ασθενοφόρο ή γιατρό.

* Για τα δαγκώματα από ζώα. Το πρώτο που χρειάζεστε είναι αντιτετανικός ορρός.

Αν ξέρετε ότι το ζώο δεν έχει λύσσα και η πληγή είναι μικρή, πλύνετε την με σαπούνι και νερό, απλώστε πάνω μια αντιβιοτική κρέμα και σκεπάστε την με μια γάζα. Αν στην πορεία παρουσιάσει οίδημα, κοκκίνισμα ή γίνει επώδυνη, πρέπει να τη δει γιατρός (αυτές είναι ενδείξεις μόλυνσης).

Αν η πληγή είναι βαθιά, πιέστε την με καθαρό πανί για να σταματήσετε την αιμορραγία και μεταφέρτε τον ασθενή στον γιατρό.

Αν το ζώο είναι άγνωστο και υπάρχουν υπόνοιες λύσσας, ο τραυματίας πρέπει να μεταφερθεί στον γιατρό, ανεξάρτητα από την σοβαρότητα του δαγκώματος.

* Για διαστρέμματα-κατάγματα. Τρίψτε πάνω στην χτυπημένη άρθρωση παγάκια με κυκλικές κινήσεις (μην τα αφήσετε ακίνητα πάνω στο δέρμα, θα προκαλέσετε δερματικό έγκαυμα λόγω ψύχους) ή τοποθετήστε τα πάνω της τυλιγμένα σε ύφασμα. Αν έχετε μαζί σας, χρησιμοποιήστε παγοκύστη.

Ακινητοποιήστε το χτυπημένο μέλος δένοντάς το με έναν ελαστικό επίδεσμο (όχι πολύ σφιχτά) και δύο κλαριά δεξιά κι αριστερά ως αυτοσχέδιο νάρθηκα, έως ότου μεταφέρετε τον τραυματία στο κέντρο υγείας ή το νοσοκομείο. Φροντίστε να είναι το χτυπημένο μέλος ελαφρώς ανυψωμένο.

Αν ξαπλώσει ο πάσχων, φροντίστε να είναι στο πλάι, μη τυχόν και κάνει έμετο από τον πόνο (αν είναι ανάσκελα, κινδυνεύει από αναρρόφηση του εμέτου στους πνεύμονες).

*Για έμφραγμα ή εγκεφαλικό. Αν αναπτύξει κανείς συμπτώματα ύποπτα για έμφραγμα ή εγκεφαλικό (λ.χ. οξύς πόνος στο στήθος που αντανακλά στην πλάτη ή απότομο μούδιασμα στη μία πλευρά του σώματος), δώστε του να μασήσει μια μεγάλη ασπιρίνη (των 500 mg) και μεταφέρτε τον αμέσως στο νοσοκομείο.

Αν είναι γνωστό ότι έχει καρδιολογικό πρόβλημα και έχει συμπτώματα εμφράγματος, δώστε του και ένα υπογλώσσιο χάπι.

* Για το δάγκωμα της τσούχτρας. Αν σας τσιμπήσει τσούχτρα μέσα στη θάλασσα, βγείτε από το νερό, πάρτε πολλή άμμο και τρίψτε την περιοχή για να φύγουν τα ποδαράκια της απ’ το δέρμα σας (όσο περισσότερο μένουν, τόσο περισσότερο πονάτε). Προσέξτε να μην αγγίξετε το δέρμα με τα χέρια σας, καθώς και να μην βάλετε τα χέρια σας στα μάτια.

Στη συνέχεια, αλείψτε το δέρμα σας με την ειδική αντισταμινική αλοιφή, που λογικά έχετε αγοράσει εν όψει καλοκαιριού.

* Για τα αγκάθια του αχινού. Αν πατήσετε αχινό, καθαρίστε τοπικά την περιοχή με σαπούνι και νερό ή με αντισηπτικό και αφαιρέστε προσεκτικά τα αγκάθια με ένα τσιμπιδάκι ή μια αποστειρωμένη βελόνα. Εάν δεν τα καταφέρνετε, αποταθείτε σε έναν γιατρό.

* Για τα τσιμπήματα. Αν σας τσιμπήσει μέλισσα, αφαιρέστε προσεκτικά ολόκληρο το κεντρί, δίχως να πιέσετε την πληγή (μπορεί να απελευθερωθεί περισσότερο δηλητήριο). Πλύνετε την περιοχή με σαπούνι και νερό, και βάλτε πάνω κρύα επιθέματα για να ανακουφιστείτε από τον πόνο και να μειώσετε το οίδημα.

Αν έχετε μαζί σας, χρησιμοποιήστε ειδικά προϊόντα που θα έχετε προμηθευτεί από το φαρμακείο. Εάν παρουσιάσετε πολύ έντονο κοκκίνισμα και οίδημα, που εντείνεται τις επόμενες 48 ώρες, μπορεί να χρειασθείτε αντισταμινική αλοιφή.

Αν σας τσιμπήσει σφήκα (δεν θα αφήσει στο δέρμα σας το κεντρί), πλύνετε και πάλι την περιοχή με σαπούνι και νερό, βάλτε κρύα κομπρέσα και, εάν έχετε μαζί σας, επαλείψτε τοπικά με ειδική αλοιφή.

Σαπούνισμα και ψυχρό επίθεμα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και για τα τσιμπήματα των κουνουπιών, εάν δεν έχετε αντικνησμική αλοιφή μαζί σας.

Φροντίστε, πάντως, να αποφεύγετε να ξύνετε τα τσιμπήματα, διότι μπορείτε να τα «πληγιάσετε» και υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης.

* Για τον πνιγμό. Αν κάποιος κοντέψει να πνιγεί, αλλά τον βγάλετε εγκαίρως απ’ το νερό και αναπνέει, ξαπλώστε τον στο πλάι για να βγάλει το νερό.

Αν δεν έχει τις αισθήσεις του και δεν δείχνει να αναπνέει, ξαπλώστε τον ανάσκελα, κλείστε τη μύτη του με τον δείκτη και τον αντίχειρά σας, πάρτε βαθιά ανάσα και εκπνεύστε δυνατά στο στόμα του (φροντίστε το στόμα σας να καλύψει εξ ολοκλήρου το δικό του). Στη συνέχεια, κάνετε 3-4 καρδιομαλάξεις (κοφτές και δυνατές πιέσεις, με τα δυο σας χέρια ενωμένα) ακριβώς κάτω από το στέρνο. Επαναλάβετε την τεχνητή αναπνοή και τις μαλάξεις.

Όταν αρχίσει να συνέρχεται, ξαπλώστε τον στο πλάι για να βγάλει το νερό.